ตำนาน พระอุปคุตพระเถระ ที่เกิดในช่วงยุคหลังของพระพุทธเจ้า

พระอุปคุตหรือพระบัวเข็มแปลว่า“ผู้คุ้มครอง”เชื่อกันตามประวัติกล่าวว่าท่านเป็นบุตรของเศรษฐีของเมืองมถุราริมฝั่งแม่น้ำยมนาเกิดหลังพระพุทธองค์ปรินิพานแล้ว๒๐๐ปีแต่เนื่องจากบิดาได้เคยสัญญาก่อนที่จะมีบุตรต่อพระสาณวารีว่าหากมีบุตรชายจะให้ออกบวชจนกระทั้งได้บุตรชาย(พระอุปคุต)เมื่อถึงอายุบวชท่านก็ได้ออกบวชหลังจากออกบวชในบวรพระพุทธศาสนา

   พระอุปคุตได้บำเพ็ญธรรมตามรอยพระพุทธองค์และได้บำเพ็ญอยู่ใต้ท้องทะเลหรือสะดือทะเลจากนั้นไม่นานในสมัยพระเจ้าอโศกมหาราชในครั้งนั้นพุทธศาสนาเสื่อมถอยลงเนื่องจากมีกลุ่มชาวบ้านแฝงมาอาศัยผ้าเหลืองหากินทำให้ชาวบ้านส่วนใหญ่เสื่อมศรัทธาในพระศาสนาในครั้งนั้นพระเจ้าอโศกมหาราชพระราชดำรัสที่จะชำระพระพุทธศาสนาให้บริสุทธิ์ตามเจตนารมณ์ขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าที่วางการดำเนินแนวทางไว้ให้จึงทรงสร้างพระสถูปเป็นที่บรรจุพระบรมสารีริกธาตุจำนวน๘๔,๐๐๐องค์





   ครั้นบรรจุพระบรมสารีริกธาตุเรียบร้อยแล้วทรงมีพระราชประสงค์จะจัดการฉลองสมโภชองค์พระมหาเจดีย์ให้สมพระราชศรัทธาโดยจะจัดฉลองเป็นเวลาถึง๗ปี๗เดือน๗วันทรงเห็นว่างานสมโภชพระมหาธาตุนี้เป็นงานใหญ่เกรงว่าจะมีอันตรายและมีปัญหาต่างๆพระองค์ทรงขอให้คณะสงฆ์หาทางช่วยป้องกันเหตุต่างๆโดยขอให้คัดเลือกพระเถระผู้สามารถมาช่วยป้องกันภัยอันตรายเมื่อพระเถระเข้าญาณพิจารณาก็ทราบด้วยญาณของตนว่าเนื่องในงานสมโภชพระมหาเจดีย์ครั้งนี้ภัยจะเกิดขึ้นต่างก็หาวิธีแก้ไขต่างๆจึงได้ทำการปรึกษากับคณะสงฆ์พระสงฆ์ทั้งปวงจึงกล่าวว่า“พระอุปคุตที่จำศีลอยู่กลางสะดือทะเลเป็นพระอรหันต์ที่มีฤทธิ์มากสามารถเนรมิตครอบแก้วคลุมตนไว้ควรที่มหาบพิตรจะไปอาราธนามาดูแลละป้องกันภัยต่างๆที่จะเกิดขึ้น”พระองค์ทรงทราบความจึงขอให้คณะสงฆ์ไปทำการอาราธนาพระเถระทั้งหลายจึงให้พระภิกษุหนุ่ม๒รูปผู้ทรงอภิญญาสมาบัติไปอาราธนาพระอุปคุต(ชื่อเต็มว่าพระกีสนาคอุปคุตมหาเถระ)มาสู่ที่ประชุมพระภิกษุ๒รูปนั้นจึงเข้าญาณสมาบัติระเบิดน้ำลงไปหาท่านพระอุปคุตแล้วแจ้งให้ทราบว่า“บัดนี้คณะสงฆ์ทั้งหลายมีเถรบัญชาให้ข้าพเจ้าทั้งสองมาอาราธนาพระคุณท่านไปร่วมการประชุมเพื่อปรึกษางานพระพุทธศาสนา

พระอุปคุตเถระทราบสังฆบัญชาเช่นนั้นคิดว่าจะต้องไปร่วมการประชุมในครั้งนี้จะขัดคณะสงฆ์ไม่ได้ต้องเคารพอำนาจแห่งหมู่สงฆ์และงานนี้ก็เป็นงานพระพุทธศาสนาจากนั้นพระอุปคุตเถระจึงบอกภิกษุ๒รูปนั้นว่า“ท่านจงกลับไปก่อนเถิดเราจะตามไปทีหลัง”พระภิกษุหนุ่ม๒รูปนั้นกราบลาเดินทางล่วงหน้ามาก่อนพระอุปคุตจึงเข้าญาณสมาบัติมาถึงสำนักพระเถรานุเถระทั้งหลายก่อนภิกษุหนุ่ม๒รูปพระสงฆ์เถระประชุมสงฆ์จึงกล่าวแก่พระอุปคุตว่า“คณะสงฆ์จะลงทัณฑกรรมแก่ท่านเพราะความผิดที่ท่านไม่มาร่วมสังฆกรรมทำอุโบสถฟังพระปาฏิโมกข์ร่วมกับคณะสงฆ์“พระอุปคุตจึงกล่าวว่าข้าพเจ้ายินดีรับทัณฑกรรมที่คณะสงฆ์จะลงโทษ”





   พระสงฆ์เถระในที่ประชุมสงฆ์แล้วว่า“บัดนี้พระยาศรีธรรมาโศกราชทรงปรารถนาจะทำการสมโภชพระเจดีย์ที่บรรจุพระบรมธาตุ๘๔,๐๐๐องค์ที่ทรงสร้างไว้ในชมพูทวีปทั้งหมดต้องใช้เวลาถึง๗ปี๗เดือน๗วันให้สมพระราชศรัทธาแต่เกรงว่าการสมโภชนั้นจะไม่พ้นภัยเกรงพญามารจะขัดขวางทำลายไม่ให้พระราชพิธีสมโภชนั้นดำเนินไปด้วยดีพระเจ้าศรีธรรมาโศกราชตรัสให้คณะสงฆ์ช่วยป้องกันพระอุปคุตจึงถาม“พระคุณเจ้าทั้งหลายแจ้งมาว่าจะให้ข้าพเจ้าทำประการใด”พวกเราไม่มีใครสามารถจะช่วยได้เห็นแต่ท่านผู้เดียวเท่า

พระอุปคุตจึงก้มลงกราบแล้วกล่าวว่า“ข้าพเจ้ายินดียอมรับทัณฑกรรม”เมื่อได้ผู้ป้องกันภัยอันตรายในการบำเพ็ญกุศลแล้วคณะสงฆ์โดยมีพระโมคคัลลีบุตรติสสเถระเป็นประธานจึงถวายพระพรให้พระเจ้าศรีธรรมาโศกราชๆทรงโสมนัสยิ่งนักนั้นอีกแล้วมาเพื่อป้องกันภัยในครั้งนั้นจากนั้นข่าวการสมโภชพระมหาธาตุก็ได้กระจายไปทั่วครั้งต่อมาพระองค์ทอดพระเนตรเห็นองค์พระอุปคุตมหาเถระแล้วก็หนักพระทัยเพราะท่านมีร่างกายผ่ายผอมและทรงเล็กมากพระองค์จึงทดสอบโดยเมื่อครั้นรุ่งเช้าทอดพระเนตรเห็นพระอุปคุตเดินไปบิณฑบาตทรงมีพระราชบัญชาสั่งให้พนักงานเลี้ยงช้างปล่อยช้างตกมันไล่พระอุปคุตเพื่อทดสอบ

   พระอุปคุตมหาเถระเห็นช้างวิ่งไล่มาข้างหลังจึงเข้าญาณสมาบัติอธิษฐานจิตให้ช้างตัวนั้นแข็งประดุจหินไม่อาจขยับเขยื้อนได้พระเจ้าศรีธรรมาโศกราชทอดพระเนตรเห็นดังนั้นจึงทรงขอขมาและทรงพอพระทัยยิ่งนักเกิดความเคารพนับถือพระมหาเถระอุปคุตเป็นอันมากครั้นได้มงคลฤกษ์จึงเริ่มบุญพิธีสมโภชพระมหาเจดีย์ตามพระราชประสงค์ครั้งพญามารรู้ข่าวจึงคิดจะหยุดงานสมโภชตำนานกล่าวว่าพญามารหรือพญาวัสวดีมาราธิราชซึ่งเป็นตนเดียวกับที่ขัดขวางพระพุทธองค์ครั้งบำเพ็ญเพียรก่อนที่จะตรัสรู้ใต้ต้นพระศรีมหาโพธิ์คิดจะทำลายพิธีนั้นจึงแสดงอิทธิฤทธิ์ให้บังเกิดมหาวาตพายุอย่างร้ายแรงมีกำลังพัดมาประหนึ่งจะถล่มแผ่นดินให้ทลายพระอุปคุตเถระเห็นอากาศวิปริตอย่างนั้นทราบชัดด้วยญาณอันประเสริฐของท่านว่าบัดนี้พญามารมาทำลายแล้ว

ท่านจึงเข้าญาณสมาบัติโดยพลันอธิษฐานให้เกิดเป็นลมเหมือนกันแต่ลมของพญามารก็พ่ายแพ้พญามารก็แผลงฤทธิ์ใหม่เป็นลมกรดเป็นเพลิงเป็นทรายเพลิงเร่าร้อนด้วยไฟและประการอื่นอีกหลายอย่างเพื่อทำลายพิธีฉลองสมโภชองค์พระมหาเจดีย์จนพญามารเกิดโทสะแรงกล้าพยายามจะทำลายล้างพระมหาเถระจึงปรากฏตัวเป็นพญามาร

   พระอุปคุตได้ทรมานพระยาวัสวดีมารซึ่งจะมาก่อกวนงานพระราชพิธีฉลองพระสถูปเจดีย์ของพระเจ้าอโศกมหาราชได้เนรมิตสุนัขเน่ามีกลิ่นเหม็นไปผูกติดไว้ที่คอของพญามารพร้อมกับอธิษฐานว่า“ไม่ว่าจะเป็นใครเป็นเทพยดาหรือพรหมก็ตามทีขออย่าสามารถปลดเปลื้องหรือแก้ออกได้”ซึ่งจากตำนานก็จะมีแต่พระอุปคุตเถระเท่านั้นที่จะเป็นผู้แก้ไขได้ดังนั้นท้ายที่สุดพญามารหมดฤทธิ์มีจิตอ่อนน้อมในพระพุทธศาสนาพระอุปคุตเถระพิจารณาเห็นความเป็นไปในทางตั้งใจดีของพญามารแล้วจึงช่วยแก้ไขให้ฯลฯ

   เรื่องราวประวัติของพระอุปคุตเถระผู้มีมหิทธิเดชานุภาพรูปนี้ตามตำนานไม่ได้กล่าวว่าท่านดับขันธปรินิพพานหรือยังท่านอาจจะมีชีวิตอยู่ถึงกัปหนึ่งก็ได้ด้วยอานุภาพแห่งอิทธิบาทภาวนาของท่านตามหลักฐานที่พระพุทธเจ้าเคยตรัสกับพระอานนทเถระไว้ว่า“ผู้ใดเจริญอิทธิบาท๔ให้มากกระทำให้เป็นญาณกระทำให้เป็นที่ตั้งไว้เนืองๆสะสมรอบแล้วและปรารถนาดีแล้วผู้นั้นประสงค์จะอยู่ตลอดกัปหรือเกินกว่ากัปก็ได้”……

   พระบัวเข็มหรือพระอุปคุตใพระอุปคุตเป็นพระที่เป็นที่นิยมนับถือของชาวอินเดียมอญและชาวไทยวนและอีสานสมัยก่อนพระมอญได้นำพระบัวเข็มมาถวายพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวในตอนที่พระองค์ผนวชอยู่แม้แต่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็ยังทรงกล่าวถึงความเป็นมาในพระราชนิพนธ์พระราชพิธีสิบสองเดือนด้วยนทางพระเครื่องมีประวัติว่า"พระบัวเข็ม"เดิมเป็นพระพุทธรูปมอญเข้ามาแพร่หลายในไทยช่วงสมัยรัชกาลที่3โดยพระรามัญได้นำมาถวายพระวชิรญาณภิกขุ(ต่อมาคือพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่4)โดยเชื่อในพุทธคุณว่าเป็นพระศักดิ์สิทธิ์ก่อให้เกิดลาภผลความมั่งมีขจัดภยันตรายและมีอิทธิฤทธิ์ในทางขอฝนอีกด้วย

   ปัจจุบันยังมีความเชื่อในหมู่ชาวไทยวนว่าพระบัวเข็มหรือพระอุปคุตยังมีชีวิตอยู่ในทุกวันขึ้น15ค่ำที่ตรงกับวันพุธชาวไทยวนจะเรียกว่าเป็น"วันเป็งปุ๊ด"พระอุปคุตจะออกบิณฑบาตในร่างเณรน้อยและจะออกมาเวลาเที่ยงคืนด้วยเหตุนี้จึงเกิดประเพณีตักบาตรกลางคืนขึ้น












ขอบพระคุณแหล่งที่มา: http://www.topicza.com/news82081.html